Τραμπ–Πούτιν ξανά στο τραπέζι: Τι «κρύβει» η Βουδαπέστη, τι ζητά ο Ζελένσκι και πού κολλάνε οι Tomahawk

Ο Ντόναλντ Τραμπ, έχοντας κεφαλαιοποιήσει τη συμφωνία για τη Γάζα, στρέφει τώρα το πολιτικό του βάρος στην Ουκρανία. Η χθεσινή τηλεφωνική συνομιλία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν κατέληξε σε «πολύ θετικό» σχόλιο και αναφορά σε «σημαντική πρόοδο», όμως η εμπειρία δείχνει πως τέτοιες δηλώσεις σπανίως μεταφράζονται άμεσα σε κατάπαυση του πυρός. Σήμερα, ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι βρίσκεται στον Λευκό Οίκο, με την Ουκρανία να επιδιώκει πρακτικά ανταλλάγματα και καθαρό οδικό χάρτη.

Η επόμενη κίνηση γράφεται στη Βουδαπέστη, όπου σε δύο εβδομάδες προγραμματίζεται νέα συνάντηση Τραμπ–Πούτιν. Η επιλογή του τόπου μόνο τυχαία δεν είναι: αναβαθμίζει τον Βίκτορ Όρμπαν και το άτυπο «κόμμα της ειρήνης» στην Ευρώπη, λειτουργώντας ως αντίβαρο στα «γεράκια». Για τον Τραμπ, η εικόνα ενός διαμεσολαβητή που φέρνει αντιπάλους στο ίδιο τραπέζι έχει ξεκάθαρη αξία ισχύος και δημοσιότητας.

Στο τραπέζι βρίσκονται δύο ρεαλιστικά σενάρια για τερματισμό εχθροπραξιών. Πρώτον, ο Πούτιν να υποχωρήσει από απαράδεκτους, για το Κίεβο, όρους και να δεχτεί κατάπαυση στο υφιστάμενο μέτωπο, με ανταλλάγματα από ΗΠΑ. Δεύτερον, ο Τραμπ να ευθυγραμμιστεί με βασικούς ρωσικούς όρους και να πιέσει τον Ζελένσκι. Αν κανένα δεν περπατήσει, ο «θετικός τόνος» ίσως λειτουργεί ως ελεγχόμενη επικοινωνιακή πίεση και όχι ως προοίμιο ειρήνης.

Κρίσιμο υπο-κεφάλαιο είναι οι πύραυλοι Tomahawk. Η Ουάσινγκτον ζυγίζει αίτημα για όπλα μεγάλης εμβέλειας, που θα έθεταν εντός ακτίνας στόχων το Κρεμλίνο και το σύνολο της ευρωπαϊκής Ρωσίας. Ο Πούτιν προειδοποίησε: «Αυτό θα οδηγήσει στην καταστροφή των σχέσεών μας, ή τουλάχιστον των θετικών τάσεων που έχουν αναδυθεί σε αυτές τις σχέσεις», υποστηρίζοντας πως η χρήση Tomahawk προϋποθέτει άμεση αμερικανική εμπλοκή και άρα «ποιοτικά νέα φάση κλιμάκωσης». Η έμφαση Τραμπ στην «πρόοδο» μπορεί να λειτουργεί και ως μοχλός για να «παγώσει» η συζήτηση περί παράδοσης Tomahawk όσο διαρκούν επαφές.

Από την άλλη, ο Ζελένσκι εμφανίζει αισθητή στροφή. Αφού για μήνες υποστήριζε ότι τα «βαθιά χτυπήματα» σε ρωσικές υποδομές θα λύγιζαν τη Μόσχα, τώρα ζητά αεροπορική κατάπαυση του πυρός. Μια τέτοια φόρμουλα σημαίνει παύση επιθέσεων εις βάθος —και πρακτικά ότι οι Tomahawk «δεν χρειάζονται» όσο τηρείται το μέτρο. Στο παρασκήνιο βρίσκονται τα σοβαρά κενά της ουκρανικής αεράμυνας, η έλλειψη πυραύλων για δυτικά συστήματα και η αυξανόμενη ένταση ρωσικών πληγμάτων με drones και πυραύλους ενόψει χειμώνα.

Θα το δεχτεί η Μόσχα; Το ρωσικό πλεονέκτημα σε αεροπορικές επιθέσεις είναι προφανές, γι’ αυτό και, εκ πρώτης όψεως, μια εκεχειρία στους αιθέρες δεν τη συμφέρει. Ωστόσο, οι ουκρανικές επιδρομές σε διυλιστήρια και κρίσιμες εγκαταστάσεις προκαλούν πραγματικό, οικονομικά μετρήσιμο κόστος. Αν και μέχρι τώρα δεν είναι κρίσιμο για τη ρωσική πολεμική ικανότητα, η κλίμακα μπορεί να αυξηθεί —ιδίως αν προστεθούν δυτικής προέλευσης πύραυλοι.

Σε στρατηγικό επίπεδο, η Ουκρανία στηρίζεται ζωτικά στη Δύση για χρηματοδότηση και εξοπλισμούς, άρα η φθορά της οικονομίας της έχει πιο έμμεση πολεμική επίπτωση. Αντίθετα, η Ρωσία πολεμά «με ίδιους πόρους», οπότε κάθε πλήγμα στη βιομηχανία και στην ενέργεια επηρεάζει πιο άμεσα τη μακράς πνοής αντοχή της. Αυτός ο ασύμμετρος αντίκτυπος καθιστά την απόφαση για εκεχειρία πολύπλοκη και όχι μονοσήμαντη.

Υπάρχει και το «πονηρό» σενάριο: η πρόταση Ζελένσκι για εκεχειρία στον αέρα να λειτουργεί ως πολυβηματική πίεση προς τον Λευκό Οίκο. Πρώτα η ιδέα της παύσης, μετά η εξασφάλιση αμερικανικής πολιτικής στήριξης και, αν απορριφθεί από τον Πούτιν, δημόσια απειλή ενεργοποίησης Tomahawk ή άλλων μεγάλων αποστάσεων. Ακόμη κι έτσι, η έκβαση μόνο δεδομένη δεν είναι —ιδίως όταν οι κόκκινες γραμμές δηλώνονται ρητά.

Συμπερασματικά, η συνάντηση στη Βουδαπέστη είναι περισσότερο δοκιμή προθέσεων παρά τελική ευθεία. Ο Τραμπ επιδιώκει εικόνα διαπραγματευτή με απτά βήματα αποκλιμάκωσης, ο Πούτιν θέλει να «κλειδώσει» όρους που νομιμοποιούν κέρδη εδάφους, και ο Ζελένσκι αναζητά συνδυασμό ασφάλειας αέρα–βαθέων κτυπημάτων που θα διατηρεί πίεση χωρίς να εκθέτει τις ουκρανικές πόλεις. Μέχρι τότε, τα σήματα αισιοδοξίας θα συνυπάρχουν με τη βαρύτητα των όπλων.