Νέα κρίση για το καλώδιο Κρήτης – Κύπρου: Ο ΑΔΜΗΕ «σηκώνει παντιέρα» και απειλεί με Δικαιοσύνη

Η ηλεκτρική διασύνδεση Κρήτης – Κύπρου, ένα έργο στρατηγικής σημασίας για την ενεργειακή ασφάλεια της Ανατολικής Μεσογείου, βρίσκεται ξανά σε τροχιά σύγκρουσης. Όπως αποκαλύπτει ο κυπριακός «Φιλελεύθερος», ο ΑΔΜΗΕ έχει κηρύξει ουσιαστικά πόλεμο στις ρυθμιστικές αρχές της Κύπρου (ΡΑΕΚ), στέλνοντας επιστολή-βόμβα και απειλώντας με προσφυγή στα δικαστήρια, εάν δεν ικανοποιηθούν τα οικονομικά του αιτήματα.

Σύμφωνα με το δημοσίευμα, ο ΑΔΜΗΕ αντιδρά έντονα στην καθυστέρηση της Λευκωσίας να πληρώσει την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ που προβλέπει η συμφωνία, ζητώντας πλέον… πολλαπλάσιο ποσό. Η ένσταση που υπέβαλε στη ΡΑΕΚ αφορά την απόφαση της 31ης Ιουλίου 2024, η οποία του ενέκρινε ανάκτηση εξόδων ύψους 82 εκατ. ευρώ, επιτρέποντάς του όμως την είσπραξη μόνο των 25 εκατ. εντός του 2025. Ο ΑΔΜΗΕ, αντιθέτως, διεκδικεί συνολικά 251 εκατ. ευρώ για δαπάνες που –όπως ισχυρίζεται– έχει ήδη πραγματοποιήσει.

Ο ελληνικός διαχειριστής ζητά να ακυρωθεί η απόφαση του Ιουλίου και να αντικατασταθεί από νέα, που θα του επιτρέπει να εισπράττει σταδιακά τα έξοδα καθώς προχωρά η κατασκευή του υποθαλάσσιου καλωδίου. Με τον τρόπο αυτό, ουσιαστικά θα άλλαζε πλήρως το ρυθμιστικό πλαίσιο που έχει συμφωνηθεί ανάμεσα στις κυβερνήσεις Ελλάδας και Κύπρου.

Το πλαίσιο αυτό, το οποίο εγκρίθηκε το καλοκαίρι του 2024, προέβλεπε ότι η Κύπρος θα καταβάλλει 25 εκατ. ευρώ κατ’ έτος έως το 2029, ενώ η Ελλάδα θα καλύπτει τα υπόλοιπα έξοδα έως την ολοκλήρωση του έργου. Μετά τη λειτουργία της διασύνδεσης, οι καταναλωτές ηλεκτρισμού στην Κύπρο θα αποπληρώνουν σταδιακά τις υπόλοιπες δαπάνες, σε αναλογία 63%-37%.

Πηγές από τη Λευκωσία αναφέρουν πως ο ΑΔΜΗΕ όχι μόνο αμφισβητεί το συμφωνημένο πλαίσιο, αλλά χαρακτηρίζει «λανθασμένη ή και παράνομη» τη ρυθμιστική απόφαση της ΡΑΕΚ, παρά το γεγονός ότι είχε προηγηθεί έγκριση και από τις δύο κυβερνήσεις. Η κυπριακή πλευρά, πάντως, επιμένει ότι δεν πρόκειται να δεχθεί αλλαγή των όρων και ότι η καταβολή της πρώτης δόσης θα γίνει μόνο εφόσον ικανοποιηθούν οι δεσμεύσεις του ΑΔΜΗΕ, όπως η ολοκλήρωση των βυθομετρικών ερευνών μεταξύ Κρήτης και Κύπρου.

Σε περίπτωση που η ένσταση του ΑΔΜΗΕ απορριφθεί, τότε ο οργανισμός έχει το δικαίωμα να καταθέσει προσφυγή στο Διοικητικό Δικαστήριο της Κύπρου, ζητώντας ακύρωση της ρυθμιστικής απόφασης. Αυτό, σύμφωνα με τις πληροφορίες, θα αποτελέσει την τρίτη φορά που ο ελληνικός διαχειριστής θα κινηθεί νομικά εναντίον της ΡΑΕΚ, ανοίγοντας τον δρόμο για μια πρωτοφανή δικαστική διαμάχη ανάμεσα στα δύο κράτη-μέλη της Ε.Ε.

Η κρίση αυτή έρχεται σε μια στιγμή που οι γεωπολιτικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο είναι εύθραυστες. Η τουρκική προκλητικότητα στην περιοχή νοτιοανατολικά της Κρήτης και οι καθυστερήσεις στην έκδοση navtex για τις απαραίτητες έρευνες έχουν ήδη προκαλέσει σημαντικά εμπόδια στο έργο. Σύμφωνα με το ρεπορτάζ, ο ΑΔΜΗΕ κινδυνεύει να εμφανιστεί ως θύμα των «κακών ρυθμιστικών πρακτικών», μεταθέτοντας τις ευθύνες στην κυπριακή πλευρά για το ενδεχόμενο ναυάγιο.

Η πολιτική διάσταση είναι εξίσου κρίσιμη. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, από το βήμα της ΔΕΘ, είχε στείλει ξεκάθαρο μήνυμα προς τη Λευκωσία, τονίζοντας πως «η Κύπρος θα επωφεληθεί από το καλώδιο, αλλά πρέπει και εκείνη να αποδείξει έμπρακτα ότι το θέλει». Η απάντηση ήρθε άμεσα από τον Νίκο Χριστοδουλίδη, ο οποίος επανέλαβε ότι «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι απολύτως δεσμευμένη στην υλοποίηση του έργου» και πως «όλοι οι εμπλεκόμενοι οφείλουν να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους».

Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στη Νέα Υόρκη στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, επιβεβαιώνοντας τη βούλησή τους να προχωρήσει το έργο. Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει πως το καλώδιο Κρήτης – Κύπρου απειλείται πλέον όχι μόνο από τεχνικές δυσκολίες, αλλά και από βαθιές γραφειοκρατικές και νομικές αντιπαραθέσεις.