Το «τρίγωνο» Ελλάδας–ΗΠΑ–Ισραήλ στη Μεσόγειο: Γιατί η «Νηρηίς» νότια της Κρήτης προκαλεί αναταραχή στην Άγκυρα

Η Αθήνα βρίσκεται στο επίκεντρο εξελίξεων που αφορούν την ενεργειακή και στρατιωτική ισορροπία της Ανατολικής Μεσογείου. Η διεξαγωγή της άσκησης «Νηρηίς 2025» νότια της Κρήτης, σε συνδυασμό με τις ενισχυμένες σχέσεις Ελλάδας, Ηνωμένων Πολιτειών και Ισραήλ, συνέπεσε χρονικά με νέες κινήσεις γύρω από έρευνες υδρογονανθράκων και στρατηγικές συνεργασίες για την ενέργεια. Αυτό το πλαίσιο δημιούργησε έντονο εκνευρισμό στην Άγκυρα, η οποία θεωρεί ότι διαμορφώνεται ένα πλέγμα συνεργασίας που περιορίζει τον περιφερειακό της ρόλο.

Η άσκηση πραγματοποιήθηκε σε περιοχές που έχουν δεσμευθεί για κοινές επιχειρησιακές δραστηριότητες νότια της Κρήτης. Στο πλευρό του ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας συμμετείχαν δυνάμεις των ΗΠΑ και του Ισραήλ, γεγονός που ενίσχυσε το μήνυμα στρατιωτικής αποτροπής. Η Τουρκία επιχείρησε να μπλοκάρει τη συμμετοχή της Μόνιμης Ναυτικής Δύναμης 2 (SNMG 2) του ΝΑΤΟ, επικαλούμενη τη συμμετοχή του Ισραήλ και ζητώντας να αποκλειστεί. Εφόσον στο ΝΑΤΟ οι αποφάσεις λαμβάνονται με ομοφωνία, η στάση της Άγκυρας είχε ως αποτέλεσμα η Συμμαχική δύναμη να μη συμμετάσχει τελικά.

Παρά την αποχώρηση μονάδων των ΗΠΑ λόγω της μετακίνησης της ομάδας μάχης του αεροπλανοφόρου «Φορντ» προς τη Βενεζουέλα, η πολιτική στήριξη Ουάσιγκτον προς την άσκηση παρέμεινε. Διπλωματικές πηγές υπογράμμισαν ότι Ελλάδα και Ισραήλ αποτελούν «πυλώνες σταθερότητας» και βασικά στοιχεία της αμερικανικής γεωπολιτικής στρατηγικής. Η ταυτόχρονη παρουσία υψηλόβαθμων Αμερικανών αξιωματούχων στην Αθήνα επιβεβαίωσε επιπλέον την πολιτική βαρύτητα των κινήσεων αυτών.

Το πλαίσιο εντάσσεται στο σχήμα «3+1», δηλαδή Ελλάδας, Ισραήλ, Κύπρου και ΗΠΑ, το οποίο αφορά ενεργειακά και στρατηγικά έργα όπως η ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας–Κύπρου–Ισραήλ (GSI) και ο διάδρομος IMEC. Η Τουρκία βλέπει τις συνεργασίες αυτές ως προσπάθεια διαμόρφωσης ενεργειακού άξονα που την αφήνει εκτός σχεδιασμών, κάτι που εξηγεί τις πρόσφατες δηλώσεις Ερντογάν περί «ιμπεριαλιστικού παιχνιδιού» στην περιοχή.

Παράλληλα, πραγματοποιήθηκαν και άλλες ασκήσεις με συμμετοχή Ελλάδας, ΗΠΑ, Κύπρου, Ισραήλ και Γαλλίας στην κυπριακή ΑΟΖ, όπως η «Νέμεσις», με επίκεντρο την ασφάλεια πλατφορμών εξόρυξης. Οι επιχειρήσεις αυτές ενισχύουν την εικόνα ενός σταθερού δικτύου στρατιωτικής συνεργασίας. Ανώτατες ελληνικές πηγές τονίζουν ότι «η στρατηγική αυτή δεν είναι θεωρητική», καθώς υλοποιείται με συνέπεια, με κοινές επιχειρήσεις στη θάλασσα και τον αέρα.

Ουσιαστικά, η «Νηρηίς» ανέδειξε ότι ο νέος άξονας Ελλάδας–Ισραήλ–ΗΠΑ έχει περάσει από το στάδιο της διπλωματικής διακήρυξης στη φάση της επιχειρησιακής εφαρμογής. Για την Τουρκία, αυτό σημαίνει πως η ισορροπία ισχύος στην Ανατολική Μεσόγειο μεταβάλλεται και ότι ο στρατηγικός της χώρος συρρικνώνεται.