Ανατροπή στις κληρονομιές: Τέλος τα αδελφομοίρια, ένας παίρνει το σπίτι

Έπειτα από σχεδόν ογδόντα χρόνια, το ελληνικό κληρονομικό δίκαιο αλλάζει ριζικά, εισάγοντας μια νέα φιλοσοφία που στοχεύει στη συνολική αξιοποίηση της περιουσίας και στον περιορισμό της αδρανούς κληρονομιάς.

Η αλλαγή αυτή έρχεται ως απάντηση στα χιλιάδες ακίνητα που έμεναν αναξιοποίητα λόγω πολυιδιοκτησίας και διαφωνιών μεταξύ συγκληρονόμων. Οι νέες διατάξεις έχουν στόχο να ξεμπλοκάρουν περιουσίες που παρέμεναν για χρόνια στάσιμες, εξαιτίας των γνωστών αδελφομοιρίων που εμπόδιζαν κάθε ουσιαστική αξιοποίηση.

Με την αλλαγή του πλαισίου, το μοντέλο της εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησίας καταργείται πρακτικά. Αντί να μοιράζονται ποσοστά συγκυριότητας σε όλα τα παιδιά ή στους επιμέρους κληρονόμους, το ακίνητο θα περνά εξ ολοκλήρου σε έναν από αυτούς, ενώ οι υπόλοιποι θα αποζημιώνονται είτε χρηματικά είτε με άλλο περιουσιακό στοιχείο αντίστοιχης αξίας. Η εξέλιξη αυτή αποσκοπεί στο να σταματήσει ο κατακερματισμός της περιουσίας σε μικρά ποσοστά, που καθιστούσαν τα ακίνητα ανενεργά και συχνά κατεστραμμένα.

Σε περιπτώσεις που δεν επιτευχθεί συμφωνία, ο κληρονόμος που ενδιαφέρεται για το ακίνητο θα έχει τη δυνατότητα να προσφύγει στο δικαστήριο. Η δικαστική απόφαση θα καθορίζει την αποζημίωση των υπολοίπων μεριδιούχων και θα επιλύει οριστικά το ζήτημα της συγκυριότητας. Παράλληλα, οι νέες ρυθμίσεις επαναπροσδιορίζουν και τα ποσοστά κληρονομίας ανάμεσα σε συζύγους και παιδιά, ώστε το σύστημα να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες οικογενειακές ανάγκες.

Στις περιπτώσεις όπου υπάρχουν παιδιά και επιζών σύζυγος, το ποσοστό του συζύγου αυξάνεται από το 25% στο 33% όταν υπάρχει ένα παιδί. Αν τα παιδιά είναι περισσότερα, συνεχίζει να ισχύει η αναλογία του 25% για τον σύζυγο και του 75% για τα παιδιά. Η αλλαγή αυτή αποσκοπεί στη μεγαλύτερη προστασία του επιζώντος συντρόφου και στη διασφάλιση της οικονομικής του σταθερότητας μετά την απώλεια.

Ένα σημαντικό νέο στοιχείο αφορά και τα ζευγάρια που ζουν μαζί χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Στις περιπτώσεις όπου δεν υπάρχουν παιδιά ή στενοί συγγενείς, ο επιζών σύντροφος θα μπορεί πλέον να κληρονομεί ολόκληρη την περιουσία, αποτρέποντας το ενδεχόμενο να περάσει στο Δημόσιο. Παράλληλα, θεσμοθετείται δικαίωμα τριετούς παραμονής στην κοινή κατοικία για τον σύντροφο που μένει πίσω, ανεξάρτητα από το αν υπήρχε επίσημη νομική δέσμευση.

Στις νέες διατάξεις περιλαμβάνεται και μια ακόμη ευελιξία που απευθύνεται στους ίδιους τους ιδιοκτήτες όσο βρίσκονται εν ζωή. Τους επιτρέπεται πλέον να πωλούν το ακίνητο της κατοικίας τους και να παραμένουν σε αυτό εφόρου ζωής, είτε χωρίς αντάλλαγμα είτε καταβάλλοντας συμφωνημένο ενοίκιο. Η λύση αυτή αφορά ιδίως ηλικιωμένους που επιθυμούν να διασφαλίσουν τη διαμονή τους, αποφεύγοντας την ταλαιπωρία της μετακόμισης.

Οι αλλαγές αυτές στοχεύουν συνολικά στην αποδέσμευση του τεράστιου όγκου ακινήτων που επί δεκαετίες είχαν «παγώσει» λόγω των αδελφομοιρίων και της πολυπλοκότητας του ισχύοντος δικαίου. Η νέα εποχή στη διαχείριση της κληρονομιάς υπόσχεται πιο καθαρές λύσεις, λιγότερες διενέξεις και περισσότερες δυνατότητες αξιοποίησης.