Διαθήκες: Οι 11+1 κρίσιμες ημερομηνίες για να μην χάσεις την περιουσία σου

Το 2025 αλλάζει ο τρόπος που διαχειρίζονται οι Έλληνες τις κληρονομιές και τις διαθήκες, με την Πολιτεία να θέτει συγκεκριμένες ημερομηνίες-«ορόσημα» για όσους αποκτούν περιουσία από συγγενείς που έχουν φύγει από τη ζωή. Το νέο ψηφιακό και νομικό πλαίσιο στοχεύει στη διαφάνεια, τη μείωση καθυστερήσεων και την προστασία των δικαιωμάτων των κληρονόμων, αλλά ταυτόχρονα κρύβει και παγίδες για όσους δεν είναι προσεκτικοί.

Η δημοσίευση της διαθήκης αποτελεί την πρώτη κρίσιμη φάση. Μόλις η διαθήκη δημοσιευτεί από συμβολαιογράφο ή δικαστήριο, οι κληρονόμοι μπορούν να λάβουν γνώση του περιεχομένου της και να αποφασίσουν αν θα αποδεχθούν ή θα αποποιηθούν την κληρονομιά.

Η προθεσμία για αποποίηση είναι τέσσερις μήνες από τη δημοσίευση της διαθήκης, ενώ για περιπτώσεις όπου ο θανών διέμενε στο εξωτερικό, η προθεσμία φτάνει στους δώδεκα μήνες. Αν ο κληρονόμος δεν κάνει καμία ενέργεια, αυτό θεωρείται σιωπηρή αποδοχή. Η αποποίηση γίνεται με υπεύθυνη δήλωση στο Ειρηνοδικείο της περιοχής.

Η αποδοχή της κληρονομιάς πραγματοποιείται ενώπιον συμβολαιογράφου, και αν η περιουσία περιλαμβάνει ακίνητα, τότε η αποδοχή πρέπει να καταχωριστεί στο Κτηματολόγιο. Από τη στιγμή που κάποιος αποδεχτεί την κληρονομιά, αναλαμβάνει και τα πιθανά χρέη του αποθανόντος.

Για να προστατευτεί ένας κληρονόμος από χρέη που ίσως δεν γνωρίζει, υπάρχει η δυνατότητα αποδοχής «με το ευεργέτημα της απογραφής». Με αυτόν τον τρόπο, ο κληρονόμος ευθύνεται μόνο μέχρι το ποσό της περιουσίας που λαμβάνει, χωρίς να κινδυνεύουν τα δικά του περιουσιακά στοιχεία. Η απογραφή πρέπει να ξεκινήσει μέσα σε τρεις μήνες από την αποδοχή της κληρονομιάς.

Η δήλωση φόρου κληρονομιάς είναι το επόμενο κρίσιμο βήμα. Οφείλει να υποβληθεί μέσα σε έξι μήνες από τον θάνατο ή σε δώδεκα μήνες αν ο κληρονομούμενος ζούσε στο εξωτερικό. Καθυστέρηση σημαίνει πρόστιμα και προσαυξήσεις. Ο φόρος μπορεί να πληρωθεί σε δώδεκα δόσεις ή εφάπαξ με έκπτωση, είτε μέσω τραπεζών είτε ηλεκτρονικά μέσω της πλατφόρμας myAADE.

Οι κληρονόμοι πρέπει επίσης να ενημερωθούν για τυχόν δάνεια ή οικονομικές υποχρεώσεις του εκλιπόντος. Εντός τριών μηνών από την αποδοχή, μπορούν να υποβάλουν αίτηση ρύθμισης ή διαγραφής οφειλών εφόσον υπάρχει υπερχρέωση.

Κάθε ακίνητο που ανήκει στην κληρονομιά πρέπει να δηλωθεί στο Κτηματολόγιο εντός έξι μηνών από την αποδοχή, ώστε να ολοκληρωθεί η μεταβίβαση κυριότητας. Αν δεν γίνει η δήλωση, υπάρχει κίνδυνος απώλειας δικαιωμάτων.

Επιπλέον, όσοι έχουν απαιτήσεις από τον θανόντα πρέπει να τις δηλώσουν εντός ενός έτους από τον θάνατό του, αλλιώς χάνουν το δικαίωμα διεκδίκησης.

Η εκκαθάριση της περιουσίας, δηλαδή η διευθέτηση όλων των στοιχείων και υποχρεώσεων, πρέπει να ολοκληρωθεί μέσα σε δώδεκα μήνες από την αποδοχή. Μετά το πέρας της διαδικασίας, ο κληρονόμος αποκτά πλήρη δικαιώματα στην περιουσία.

Ο διαθέτης, από την άλλη, έχει τη δυνατότητα να ανακαλέσει ή να τροποποιήσει τη διαθήκη του οποιαδήποτε στιγμή, με την προϋπόθεση ότι η νέα διαθήκη δημοσιευθεί για να ισχύσει.