Νέος νόμος για διαθήκες και κληρονομιές: Τι θα ισχύσει για χρέη και ποσοστά

Από την 1η Νοεμβρίου 2025 κλείνει οριστικά το κεφάλαιο των καθυστερήσεων που ταλαιπωρούσαν για χρόνια χιλιάδες κληρονόμους. Η δημοσίευση των διαθηκών, που μέχρι σήμερα γινόταν στα πρωτοδικεία με αναμονή που έφτανε ακόμη και τους 12 μήνες, περνά πλέον στους συμβολαιογράφους. Με το νέο σύστημα οι διαθήκες θα αναρτώνται σε ειδική ψηφιακή πλατφόρμα, κάτι που σημαίνει ότι οι διαδικασίες θα ολοκληρώνονται μέσα σε λίγες ημέρες.

Στόχος αυτής της αλλαγής είναι η ταχύτητα και η διαφάνεια, ώστε οι πολίτες να μην αναγκάζονται να περιμένουν επί μήνες για να ρυθμίσουν ζητήματα κληρονομιάς. Όπως τονίζουν αρμόδιες πηγές, ήδη αρκετοί κληρονόμοι έχουν στραφεί στους συμβολαιογράφους προκειμένου να αποφύγουν τη χρονοβόρα δικαστική διαδικασία.

Ψηφιακή εποχή και νέα δεδομένα

Η μετάβαση στις ηλεκτρονικές δημοσιεύσεις διαθηκών αποτελεί σημαντικό βήμα εκσυγχρονισμού. Οι συμβολαιογράφοι αναλαμβάνουν πλέον κομβικό ρόλο, καθώς είναι υπεύθυνοι όχι μόνο για την ασφάλεια της διαδικασίας αλλά και για τη διασφάλιση του δημοσίου συμφέροντος.

Η πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Αθηνών, Πειραιώς, Αιγαίου και Δωδεκανήσου, Ελένη Κοντογιώργη, εξήγησε στα «ΝΕΑ» ότι θα υλοποιηθεί πιλοτικό πρόγραμμα με υποδείγματα αποφάσεων για να εξασφαλιστεί ομαλή μετάβαση στο νέο πλαίσιο.

Οι αλλαγές στο κληρονομικό δίκαιο

Παράλληλα με τη νέα διαδικασία δημοσίευσης, προχωρούν και σημαντικές μεταρρυθμίσεις στο κληρονομικό δίκαιο, έπειτα από σχεδόν οκτώ δεκαετίες. Η επιτροπή που έχει συσταθεί από το υπουργείο Δικαιοσύνης οριστικοποιεί τις προτάσεις της, με στόχο μέχρι το τέλος Οκτωβρίου να κατατεθεί το σχέδιο νόμου στη Βουλή.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ

Συντάξεις: Μόνιμο επίδομα έως 350 ευρώ σαν «13η σύνταξη»

Ανάμεσα στις βασικές αλλαγές που έχουν ήδη «κλειδώσει» είναι:

• Οι ιδιόγραφες διαθήκες θα συνεχίσουν να ισχύουν, αλλά με δικλείδες ασφαλείας, όπως η γραφολογική πραγματογνωμοσύνη όταν χρειάζεται.
• Το ποσοστό του/της συζύγου αυξάνεται από 25% σε 33,3%.
• Η νόμιμη μοίρα μετατρέπεται από εμπράγματο σε ενοχικό δικαίωμα, καλυπτόμενη με χρηματική αποζημίωση.
• Εισάγονται για πρώτη φορά οι κληρονομικές συμβάσεις, χωρίς συμμετοχή τρίτων προσώπων.
• Ο επιζών σύντροφος σε σύμφωνο συμβίωσης αποκτά δικαίωμα παραμονής στην κοινή κατοικία για συγκεκριμένο διάστημα.

Εκκρεμότητες που συζητούνται

Υπάρχουν ακόμη ζητήματα που βρίσκονται στο τραπέζι των συζητήσεων. Για τις ιδιόγραφες διαθήκες εξετάζεται η θέσπιση χρονικού ορίου μετά τον θάνατο του διαθέτη μέσα στο οποίο μπορούν να κατατεθούν, ώστε να αποφευχθούν περιπτώσεις πλαστών διαθηκών που εμφανίζονται πολλά χρόνια αργότερα.

Εξαιρετικά κρίσιμο θεωρείται και το θέμα των χρεών. Δεν έχει ακόμα αποφασιστεί εάν η περιουσία του θανόντος θα συγχωνεύεται αυτόματα με εκείνη του κληρονόμου. Η απόφαση αυτή θα καθορίσει εάν τα χρέη του διαθέτη θα επιβαρύνουν ή όχι τον κληρονόμο, κάτι που επηρεάζει άμεσα την οικονομική ασφάλεια χιλιάδων οικογενειών.

Τι σημαίνουν όλα αυτά για τους πολίτες

Οι αλλαγές σηματοδοτούν μια νέα εποχή στο δίκαιο της κληρονομιάς. Η ψηφιοποίηση υπόσχεται ταχύτητα και διαφάνεια, ενώ οι θεσμικές μεταρρυθμίσεις φιλοδοξούν να ενισχύσουν την ασφάλεια των συναλλαγών και να προστατεύσουν τους κληρονόμους από παγίδες και αδικίες.

Η Ελλάδα αφήνει πίσω της ένα αναχρονιστικό σύστημα δεκαετιών και κάνει βήμα προς ένα πιο σύγχρονο και αποτελεσματικό πλαίσιο, που αναμένεται να έχει άμεσο αντίκτυπο στη ζωή των πολιτών.