Οι τράπεζες τσεκάρουν IBAN και όνομα – Τι άλλαξε για τις άμεσες πληρωμές

Από τις 9 Οκτωβρίου 2025, όλες οι τράπεζες της Ευρωζώνης εφαρμόζουν μια νέα υποχρεωτική διαδικασία ελέγχου, που αλλάζει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο πραγματοποιούνται οι άμεσες πληρωμές (instant payments).

Πλέον, πριν ολοκληρωθεί ένα έμβασμα, η τράπεζα ελέγχει αν το όνομα του δικαιούχου αντιστοιχεί στο IBAN. Αν υπάρχει έστω και μικρή απόκλιση — όπως ένα τυπογραφικό λάθος ή διαφορετική σειρά λέξεων — ο πελάτης ειδοποιείται και πρέπει να επιβεβαιώσει τα στοιχεία πριν προχωρήσει η συναλλαγή.

Η νέα πρακτική, γνωστή ως Verification of Payee (VoP), εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Φεβρουάριο του 2024 και εντάσσεται στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής για πιο γρήγορες και ασφαλείς πληρωμές. Στόχος είναι η καταπολέμηση των τραπεζικών απατών με υποκλοπή ή παραποίηση IBAN, ένα φαινόμενο που έχει πάρει ανησυχητικές διαστάσεις τα τελευταία χρόνια.

Σύμφωνα με το Παρατηρητήριο για την Ασφάλεια των Μέσων Πληρωμών (OSMP), μόνο το 2024 οι απάτες αυτού του τύπου προκάλεσαν ζημιές ύψους 183 εκατ. ευρώ, με μέση απώλεια 3.350 ευρώ ανά περιστατικό.

Πώς λειτουργεί το νέο σύστημα

Όταν ο αποστολέας συμπληρώνει τα στοιχεία του δικαιούχου, η τράπεζά του επικοινωνεί αυτόματα με την τράπεζα του παραλήπτη και επιστρέφει μία από τις εξής τέσσερις απαντήσεις:

• Match (πλήρης αντιστοιχία): Το όνομα ταιριάζει με το IBAN — η συναλλαγή εκτελείται κανονικά.

• Close Match (μερική αντιστοιχία): Υπάρχει ομοιότητα, αλλά όχι ταύτιση· ο χρήστης ενημερώνεται και αποφασίζει αν θα προχωρήσει.

• No Match (καμία αντιστοιχία): Το όνομα δεν ταιριάζει καθόλου· εμφανίζεται προειδοποίηση για πιθανή απάτη.

• VoP Not Possible (μη δυνατή επαλήθευση): Η τράπεζα του παραλήπτη δεν απάντησε ή υπάρχει τεχνικό ζήτημα· ο αποστολέας ενημερώνεται και πρέπει να αξιολογήσει τον κίνδυνο.

Ο Pierre Bienvenu, επικεφαλής της υπηρεσίας πληρωμών της Τράπεζας της Γαλλίας, προειδοποιεί:

«Το έμβασμα δεν θα μπλοκάρεται αυτόματα. Οι πελάτες μπορούν να προχωρήσουν ακόμη και αν η ένδειξη είναι κόκκινη, αλλά τότε εκτίθενται σε κίνδυνο απάτης και δεν δικαιούνται επιστροφή χρημάτων».

Γιατί θεσπίστηκε τώρα

Η υιοθέτηση του VoP απαιτούσε σημαντικές τεχνικές και λειτουργικές αναβαθμίσεις στα συστήματα των τραπεζών, ώστε να μπορούν να πραγματοποιούν διασταυρώσεις ονομάτων και IBAN σε πραγματικό χρόνο για εκατομμύρια συναλλαγές ημερησίως. Η υλοποίηση αυτή ήταν απαραίτητη προϋπόθεση για την πλήρη εφαρμογή των instant payments σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τι αλλάζει για τους πολίτες

Οι χρήστες θα παρατηρήσουν τη διαφορά κυρίως όταν στέλνουν χρήματα μέσω ηλεκτρονικής τραπεζικής ή mobile banking. Το νέο σύστημα θα πραγματοποιεί έλεγχο ταυτότητας δικαιούχου μέσα σε δευτερόλεπτα, ενώ ο πελάτης θα λαμβάνει ένδειξη αντιστοιχίας πριν πατήσει «Αποστολή».
Στην Κύπρο και σε αρκετές άλλες χώρες της Ευρωζώνης, οι τράπεζες έχουν ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζουν το μέτρο, σε συνδυασμό με νέα εργαλεία όπως το QuickPay, το ContactPay και το Iris, που επιτρέπουν μεταφορές χρημάτων μέσω τηλεφώνου.

Πρακτικές συμβουλές για ασφαλείς πληρωμές

• Ελέγχετε πάντα το IBAN πριν στείλετε χρήματα· συγκρίνετε το με παλαιότερες αποδείξεις ή επικοινωνήστε τηλεφωνικά με τον παραλήπτη.

• Μην εμπιστεύεστε emails που αναφέρουν αλλαγή λογαριασμού χωρίς προειδοποίηση.

• Αν λάβετε ένδειξη “Close Match” ή “No Match”, κάντε δεύτερο έλεγχο – μπορεί να πρόκειται για απάτη.

• Μην εγκρίνετε συναλλαγές όταν έχετε την παραμικρή αμφιβολία.

• Κρατήστε αντίγραφα τιμολογίων και μηνυμάτων για μελλοντική τεκμηρίωση.

Το νέο σύστημα φέρνει μεγαλύτερη διαφάνεια, ασφάλεια και έλεγχο, όμως απαιτεί και προσοχή από τους χρήστες, καθώς η τελική ευθύνη για την αποστολή των χρημάτων παραμένει στον αποστολέα.