Shein, Temu: Πώς σε κάνουν να αγοράζεις χωρίς να το θέλεις!

Στον πυρήνα τους δεν υπάρχουν ρούχα ή αξεσουάρ, αλλά δεδομένα. Κάθε κίνηση, κάθε πάτημα, κάθε δευτερόλεπτο παραμονής πάνω σε ένα προϊόν «ταΐζει» τους αλγορίθμους, οι οποίοι μαθαίνουν ποιος είσαι, τι σκέφτεσαι και τι πρόκειται να αγοράσεις αύριο. Έρευνα του New Digital Age αποκάλυψε ότι οι εφαρμογές αυτές συλλέγουν μικροσυμπεριφορές σε πραγματικό χρόνο – ακόμα και πόση ώρα κοιτάς μια φωτογραφία ή σε ποιο σημείο σταματά το βλέμμα σου.

Το αποτέλεσμα δεν είναι τυχαίο: οι προτάσεις που βλέπεις είναι ψυχολογικά στοχευμένες. Δεν απευθύνονται απλώς στο πορτοφόλι σου, αλλά στο υποσυνείδητό σου.

Η Shein και η Temu δανείζονται μηχανισμούς από τα social media: το endless scroll, τα κουπόνια-παγίδες, τις ειδοποιήσεις-ανταμοιβές και την τεχνητή αίσθηση επείγοντος. Το «μόνο 2 τεμάχια έμειναν» ή «έκπτωση για 15 λεπτά ακόμη» είναι τυπικά παραδείγματα των λεγόμενων dark patterns, δηλαδή σχεδιαστικών τεχνασμάτων που ωθούν τον χρήστη σε ενέργειες χωρίς πλήρη επίγνωση. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση διερευνά ήδη τη Shein για τέτοιες πρακτικές.

Το «οικοσύστημα» αυτών των εφαρμογών έχει δομηθεί για να κρατά τον χρήστη μέσα:
Στο πρώτο άνοιγμα, η Temu σε καλωσορίζει με κουπόνια 50%, δωρεάν αποστολές και bonus spins. Πρόκειται για τη στρατηγική του «foot-in-the-door», που σου δίνει ένα μικρό δώρο για να αποδεχτείς μεγαλύτερα στο μέλλον.

Έπειτα έρχονται τα countdowns και τα flash deals. Σύμφωνα με την European Consumer Organisation (BEUC), τα χρονόμετρα αυτά «επαναφορτίζονται» αυτόματα. Δεν λήγουν ποτέ πραγματικά — απλώς σε πιέζουν να δράσεις τώρα.

Και όταν πας να βγεις από την εφαρμογή, εμφανίζεται το confirmshaming:
«Θες να χάσεις αυτό το δώρο;» ή «Απόρριψη κουπονιού 80%;». Σου προκαλούν ενοχή που δεν αγοράζεις.

Ακόμη πιο ύπουλο είναι το φαινόμενο της «ψεύτικης κοινωνικής απόδειξης». Τα μηνύματα «1.245 άτομα αγόρασαν αυτό» ή «το βλέπουν τώρα 8 άτομα» συχνά παράγονται από data simulation. Στόχος τους; Να σε κάνουν να αισθανθείς μέρος μιας κοινότητας, να ενισχύσουν την ψευδαίσθηση ότι όλοι αγοράζουν, άρα πρέπει κι εσύ.

Η Shein, από την άλλη, προσθέτει mini-games, ψηφιακά κατοικίδια και καθημερινά bonus login. Σύμφωνα με το Reuters, αυτά τα «παιχνίδια» αυξάνουν τον χρόνο παραμονής του χρήστη έως και 35%. Είναι μηχανική video game, εφαρμοσμένη στο εμπόριο.

Ο αλγόριθμος δεν λειτουργεί μόνος του — συνεργάζεται με την ψυχολογία.
Κάθε ειδοποίηση είναι μια μικρή δόση ανταμοιβής, κάθε κουπόνι δημιουργεί συνήθεια, κάθε «flash deal» ενεργοποιεί τον φόβο της απώλειας. Η πλατφόρμα μετατρέπεται έτσι σε ένα ψηφιακό περιβάλλον συνεχούς ντοπαμίνης, όπου δεν αγοράζεις επειδή χρειάζεσαι, αλλά επειδή σε προγραμμάτισαν να το κάνεις.

Η Eco Stylist μιλά για ένα νέο είδος εθισμού: χρήστες που μπαίνουν καθημερινά χωρίς να αγοράζουν τίποτα, απλώς για να «δουν τι νέο υπάρχει».