Τέλος στα σενάρια για αυξήσεις ορίων συνταξιοδότησης πριν από το 2030 – Ποιοι γλιτώνουν και ποιοι κινδυνεύουν

Οριστικό τέλος στα σενάρια περί αύξησης των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης πριν από το 2030 βάζει το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Η υπουργός Νίκη Κεραμέως καθησυχάζει εργαζόμενους και ασφαλισμένους, τονίζοντας πως δεν υπάρχει «καμία απολύτως συζήτηση» για αλλαγές στο καθεστώς συνταξιοδότησης. Όπως υπογράμμισε, «η Ελλάδα έχει ήδη κάνει πάρα πολλά βήματα στο πλαίσιο των μνημονιακών παρεμβάσεων που έγιναν», προσθέτοντας πως τα σημερινά όρια ηλικίας είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη.

Παρά τη ρητή διάψευση, η συζήτηση γύρω από το ασφαλιστικό και το προσδόκιμο ζωής παραμένει ενεργή, καθώς οι σχετικοί ευρωπαϊκοί κανόνες προβλέπουν επανεξέταση των ορίων κάθε τριετία. Το επόμενο «τεστ» έχει προγραμματιστεί για το 2027, οπότε και θα αξιολογηθούν τα νέα δημογραφικά δεδομένα. Ωστόσο, όπως ξεκαθαρίζουν πηγές του Υπουργείου, «καμία αλλαγή δεν πρόκειται να εφαρμοστεί πριν το 2030».

Η Ελλάδα αντιμετωπίζει έντονο δημογραφικό πρόβλημα, που αναμένεται να πιέσει ακόμη περισσότερο το ασφαλιστικό σύστημα. Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ δείχνουν ότι οι γεννήσεις μειώνονται σταθερά τα τελευταία χρόνια. Το 2024 καταγράφηκαν 68.467 γεννήσεις, μειωμένες κατά 4,2% σε σχέση με το 2023, ενώ η συνολική μείωση σε δύο χρόνια φτάνει το 10%. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν ειδικοί, «κάθε χρόνο η χώρα χάνει μία μικρή πόλη».

Αυτός ο πληθυσμιακός μαρασμός αποτυπώνεται και στον δείκτη εξάρτησης ηλικιωμένων, δηλαδή στη σχέση μεταξύ συνταξιούχων και εργαζομένων. Στην Ελλάδα, η αναλογία έχει ήδη φτάσει στο 1 προς 1,66, όταν για ένα υγιές ασφαλιστικό σύστημα θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 1 προς 4. Αυτό σημαίνει ότι για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν μόλις 166 εργαζόμενοι που πληρώνουν εισφορές για τη συντήρησή τους. Μέχρι το 2040, η σχέση αυτή αναμένεται να πέσει στο 1 προς 1,25, δημιουργώντας ακόμη μεγαλύτερη πίεση στα δημόσια οικονομικά.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, οι συνταξιοδοτικές δαπάνες στην Ελλάδα θα αυξηθούν από 12,7% του ΑΕΠ το 2030 σε 14% το 2050, καθώς ο αριθμός των συνταξιούχων θα αυξάνεται διαρκώς. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται σε όλη την Ευρώπη, όπου ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων έχει αυξηθεί από 26,8% το 2004 σε 37% το 2024.

Σε αυτό το πλαίσιο, η Ευρυτανία καταγράφεται ως μία από τις πιο γερασμένες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με το 71,1% του πληθυσμού της να είναι ηλικιωμένοι. Η Ήπειρος, η Πελοπόννησος και η Δυτική Μακεδονία ακολουθούν, επιβεβαιώνοντας την έντονη γήρανση του πληθυσμού στη χώρα.

Παρά τα ανησυχητικά στοιχεία, οι αλλαγές στα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης δεν προβλέπεται να εφαρμοστούν πριν από το 2030. Ο κύριος λόγος είναι ότι το προσδόκιμο ζωής δεν έχει ακόμη ανακάμψει μετά την πανδημία, γεγονός που «παγώνει» προσωρινά τις όποιες αυξήσεις. Μετά το 2030, ωστόσο, αναμένεται να εξεταστούν διάφορα σενάρια:

• σταδιακή αύξηση των ορίων με βάση το προσδόκιμο ζωής (αναλογία 1 προς 1 ή 1 προς 2/3),

• ήπιες προσαρμογές σε βάθος χρόνου, ανάλογα με τα δεδομένα της αγοράς εργασίας και του ασφαλιστικού.

Οι αλλαγές αυτές θα επηρεάσουν κυρίως τρεις κατηγορίες ασφαλισμένων:

1. Όσους είναι σήμερα 50-55 ετών, που βρίσκονται κοντά στα 62 και ενδέχεται να «εγκλωβιστούν» σε αυξημένα όρια.

2. Τους 35-50 ετών, οι οποίοι πιθανότατα θα δουν 2 ή 3 αυξήσεις μέχρι να συνταξιοδοτηθούν.

3. Τους νεότερους εργαζόμενους, που θα πρέπει να προετοιμαστούν για συνταξιοδότηση μετά τα 64 ή ακόμα και κοντά στα 70, ανάλογα με τα χρόνια ασφάλισής τους.

Αντίθετα, πέντε κατηγορίες ασφαλισμένων μένουν ανεπηρέαστες:

• Όσοι έχουν ήδη θεμελιωμένο δικαίωμα σύνταξης.

• Οι ασφαλισμένοι με ανάπηρα μέλη στην οικογένεια.

• Οι εργαζόμενοι σε βαρέα και ανθυγιεινά επαγγέλματα.

• Οι ένστολοι, που συνταξιοδοτούνται με ειδικό καθεστώς.

• Όσοι έχουν συμπληρώσει 40 έτη ασφάλισης και βρίσκονται κοντά στα 62 έτη.

Το συμπέρασμα είναι σαφές: καμία αλλαγή δεν έρχεται πριν το 2030, αλλά μετά από εκείνο το έτος, η χώρα θα κληθεί να αντιμετωπίσει τις δημογραφικές και οικονομικές προκλήσεις που θα καθορίσουν το μέλλον των συντάξεων για τις επόμενες δεκαετίες.