Ερντογάν ακύρωσε το ραντεβού με Μητσοτάκη για να δει Μάνφι – Το παρασκήνιο που φανερώνει νέο ψυχροπολεμικό κλίμα

Η συνάντηση που αναμενόταν με ενδιαφέρον μεταξύ του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη, ακυρώθηκε με τρόπο που δημιούργησε νέα ερωτηματικά γύρω από τις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Η είδηση ότι ο Τούρκος πρόεδρος, την ίδια ώρα που ήταν κανονισμένο το τετ-α-τετ με τον Έλληνα πρωθυπουργό, επέλεξε να συναντήσει τον Λίβυο πρόεδρο Μοχάμαντ αλ Μάνφι, άναψε φωτιές στην Αθήνα και έδωσε τροφή για έντονες πολιτικές συζητήσεις.

Από την Παρασκευή είχε ανακοινωθεί επισήμως το ραντεβού των δύο ηγετών, ωστόσο το απόγευμα της Τρίτης ήρθε η είδηση πως «η συνάντηση του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα πραγματοποιηθεί κατόπιν αιτήματος της τουρκικής πλευράς».

Η αιτιολογία που δόθηκε ήταν η συμμετοχή του Ερντογάν στη συνάντηση ηγετών αραβικών και μουσουλμανικών χωρών, που συγκάλεσε ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Όμως η εξήγηση αυτή δεν άντεξε στον έλεγχο. Η διάσκεψη του Τραμπ ξεκίνησε πολύ αργότερα από το προκαθορισμένο ραντεβού, ενώ στο ίδιο χρονικό διάστημα καταγράφηκε η συνάντηση του Τούρκου προέδρου με τον αλ Μάνφι στο «Σπίτι της Τουρκίας». Με άλλα λόγια, ο Ερντογάν προτίμησε να αφιερώσει την ώρα στον Λίβυο ηγέτη, γνωστό στην Ελλάδα από τη θητεία του ως πρεσβευτής στην Αθήνα, παρά στον Έλληνα πρωθυπουργό.

Η κίνηση αυτή δεν ήταν τυχαία. Η Τουρκία, μέσω του αλ Μάνφι, δείχνει πως επενδύει σταθερά στη συνεργασία με τη Λιβύη, διατηρώντας ανοιχτό το κεφάλαιο του τουρκολιβυκού μνημονίου που αμφισβητεί τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στην Ανατολική Μεσόγειο. Στις δηλώσεις του, ο Ερντογάν υπογράμμισε ότι θα συνεχίσει «να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Τουρκίας και της Λιβύης στην περιοχή». Ένα σαφές μήνυμα προς την Αθήνα.

Η ακύρωση της συνάντησης προκάλεσε αναβρασμό στα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Ξεκίνησε ένα άτυπο «blame game» για το αν ευθύνεται η χρονική σύμπτωση με τον Τραμπ, αν υπήρξαν μυστικές διαφωνίες στο διπλωματικό παρασκήνιο ή αν η τουρκική πλευρά ενόχλησε η πρόωρη ανακοίνωση από το Μαξίμου. Υπήρξαν ακόμη και φήμες ότι η Άγκυρα θεώρησε προσβολή το γεγονός ότι η Αθήνα γνωστοποίησε το ραντεβού πριν το επιβεβαιώσει η ίδια.

Στην πραγματικότητα, η εξέλιξη αυτή εντάσσεται σε μια μακρά αλυσίδα εντάσεων. Τα επεισόδια με τουρκικά μαχητικά, οι προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, οι απόπειρες της Άγκυρας να ξαναπλησιάσει την Αίγυπτο και η διεκδίκηση θαλάσσιων ζωνών ανοιχτά της Κρήτης δεν αφήνουν περιθώρια για αυταπάτες. Ακόμη και σε περιόδους σχετικής ηρεμίας, πάντα θα προκύπτει κάτι που επαναφέρει την καχυποψία.

Για την Αθήνα, η συνάντηση ήταν σημαντική, καθώς ο Μητσοτάκης σχεδίαζε να θέσει το casus belli της Τουρκίας ως εμπόδιο για την ευρωπαϊκή της πορεία και για την ένταξή της στο πρόγραμμα «Safe» της ΕΕ. Επιπλέον, εκκρεμούσε εδώ και μήνες το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, το οποίο συνεχώς αναβάλλεται. Όμως όλα δείχνουν ότι το τετ-α-τετ δεν πρόκειται να πραγματοποιηθεί άμεσα.

Ανώτατη κυβερνητική πηγή από τη Νέα Υόρκη επιβεβαίωσε: «Το ραντεβού ήταν απολύτως κανονισμένο, ήταν συμφωνημένο και εμείς ανακοινώσαμε τη συνάντηση στο πλαίσιο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Από εκεί και πέρα, δεν ξέρω αν τελικά θα γίνει η συνάντηση. Το βλέπω πολύ δύσκολο αυτή τη στιγμή, με βάση και το πρόγραμμα του πρωθυπουργού, το οποίο είναι εξαιρετικά βαρύ».

Η ίδια πηγή ξεκαθάρισε ότι «αν δεν γίνει τώρα, θα υπάρξει άλλη ευκαιρία. Ο πρωθυπουργός έχει ήδη συναντηθεί επτά φορές με τον πρόεδρο Ερντογάν και πάντα εμείς επιδιώκουμε ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας». Η Αθήνα δηλώνει πως δεν εγκαταλείπει τον διάλογο, ακόμη κι αν η Άγκυρα στέλνει μηνύματα δυσφορίας και κλιμάκωσης.

Η ουσία είναι πως η εικόνα που βγήκε προς τα έξω, με τον Ερντογάν να προτιμά τον αλ Μάνφι από τον Μητσοτάκη, ενισχύει την αίσθηση ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις παραμένουν σε τεντωμένο σχοινί. Και όσο το πρόγραμμα του πρωθυπουργού είναι φορτωμένο, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες για μια συνάντηση που θα μπορούσε να αποσαφηνίσει τις πραγματικές προθέσεις των δύο πλευρών.