Γιατί οι γυναίκες ζουν περισσότερα χρόνια από τους άνδρες

Η διαφορά στο προσδόκιμο ζωή των δύο φύλων (άνδρες & γυναίκες) είναι ένα αντικείμενο που απασχολούσε, ανέκαθεν, την επιστημονική κοινότητα.

Μία παραδοσιακή εξήγηση για τον λόγο που οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες δίνεται μέσα από τον τρόπο ζωής τους: οι άνδρες καπνίζουν περισσότερο, πίνουν περισσότερο και συχνά παίρνουν μεγαλύτερα ρίσκα.

Ωστόσο, το γεγονός ότι η διαφορά στο προσδόκιμο ζωής παραμένει σταθερή ανεξαρτήτως χώρας ή αιώνα υποδηλώνει ότι παίζουν ρόλο και βαθύτεροι βιολογικοί παράγοντες.

Σύμφωνα με μελέτη που δημοσιεύτηκε στην «Washington Post», συσσωρευμένα στοιχεία υποστηρίζουν ότι η σχετική μακροβιότητα των γυναικών μπορεί να οφείλεται εν μέρει στο ότι διαθέτουν δύο Χ χρωμοσώματα, παρέχοντας έτσι ένα είδος «εφεδρείας» ενάντια σε επιβλαβή γονίδια.

Αυτή η θεωρία ενισχύθηκε πρόσφατα με τη δημοσίευση της πιο εκτενούς ανάλυσης έως σήμερα των διαφορών στο προσδόκιμο ζωής ανάμεσα στα δύο φύλα, σε περισσότερα από 1.000 είδη θηλαστικών και πτηνών.

«Από ανθρώπινη οπτική, είναι πραγματικά αξιοσημείωτο ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου», δήλωσε η Johanna Staerk, δημογράφος στο Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology στη Γερμανία. «Ήμασταν επομένως περίεργοι να εξετάσουμε αυτό το φαινόμενο από μια ευρύτερη προοπτική».

Μια σύντομη βιολογική ανασκόπηση

Στα θηλαστικά, συμπεριλαμβανομένων των ανθρώπων, το φύλο καθορίζεται από τα Χ και Υ χρωμοσώματα: ένα ζευγάρι Χ χρωμοσωμάτων δίνει κορίτσι, ενώ ένα Χ και ένα Υ δίνουν αγόρι. Στα πτηνά, η κατάσταση είναι αντίστροφη: οι θηλυκοί οργανισμοί έχουν δύο διαφορετικά χρωμοσώματα (ZW), ενώ οι αρσενικοί όντες έχουν ένα όμοιο ζευγάρι (ZZ).

Η «υπόθεση του ετερογαμικού φύλου» υποστηρίζει ότι αν υπάρξει βλάβη σε ένα γονίδιο σε ένα από τα Χ χρωμοσώματα της γυναίκας, τα κύτταρά της διαθέτουν ένα «αντίγραφο ασφαλείας». Οι άνδρες, με μόνο ένα Χ, δεν έχουν αυτή την προστασία, ενώ αντίστοιχα προβλήματα μπορεί να επηρεάσουν και το μοναδικό Υ χρωμόσωμα των ανδρών.

Όπως εξηγεί ο Fernando Colchero από το ίδιο ινστιτούτο: «Αν υπάρχουν επιβλαβή γονίδια που μειώνουν το προσδόκιμο ζωής, στους άνδρες δεν υπάρχει backup».

https://www.instagram.com/p/DP3sOnMDhni/?utm_source=ig_embed&utm_campaign=loading

Τι έδειξε η μελέτη

Για την ανάλυση, οι ερευνητές συνέλεξαν δεδομένα για τη διάρκεια ζωής 528 ειδών θηλαστικών και 648 ειδών πτηνών που διαμένουν σε ζωολογικούς κήπους. Τα αποτελέσματα έδειξαν ότι στις περισσότερες περιπτώσεις τα θηλυκά θηλαστικά ζουν περισσότερο από τα αρσενικά, με το φαινόμενο να εμφανίζεται περίπου στα 3/4 των ειδών.

Στα πτηνά, ωστόσο, το 68% των ειδών παρουσίασε υπεροχή της ανδρικής μακροβιότητας, όπως αναμενόταν από τη δομή των χρωμοσωμάτων τους. Τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό Science Advances.

Η Pau Carazo, αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Βαλένθια, χαρακτήρισε τη μελέτη ως την πιο ολοκληρωμένη έως σήμερα σε αυτόν τον τομέα, επισημαίνοντας ότι επιβεβαιώνει προηγούμενες υποθέσεις σχετικά με το ρόλο των χρωμοσωμάτων στη διάρκεια ζωής.

Χρωμοσώματα δεν είναι όλη η ιστορία

Οι ερευνητές τονίζουν ότι τα χρωμοσώματα δεν εξηγούν πλήρως τη μακροβιότητα. Οι φυσιολογικοί μηχανισμοί που εμπλέκονται διαφέρουν από είδος σε είδος, ενώ η συμπεριφορά και η φυσική κατασκευή του οργανισμού παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο.

Στα ελάφια ή στους γορίλες, με χαρακτηριστικά όπως μεγάλα κέρατα ή μυϊκή μάζα ενισχύουν την αναπαραγωγή, αλλά συχνά έχουν κόστος για τη μακροζωία τους.

Υπάρχουν όμως και εξαιρέσεις: σε λεμούρους, όπου υπάρχει έντονη πολυγαμία, η διάρκεια ζωής αρσενικών και θηλυκών είναι παρόμοια, ενώ σε αρπακτικά πτηνά, όπως γεράκια, αετοί και γύπες, τα θηλυκά ζουν περισσότερο, παρά το μεγαλύτερο μέγεθός τους.

«Στα αρπακτικά πτηνά, όλα φαίνεται να αντιστρέφονται», λέει ο Colchero. «Υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος για να κατανοήσουμε πλήρως τα μοτίβα αυτά».